Wat is SIBO: Soorten, Symptomen en Hoe je het Test

Misschien ben je deze term eerder tegengekomen: SIBO. De afkorting SIBO staat voor Small Intestinal Bacterial Overgrowth, in Nederland ook wel bekend als "bacteriële overgroei van de dunne darm".

SIBO is een diagnose die nog bekendheid moet krijgen in Nederland. In de Verenigde Staten heeft SIBO de laatste jaren meer aandacht gekregen en zijn er ook steeds meer artsen die hiermee werken.

Maar wat is SIBO? Wat zijn de symptomen van SIBO? Hoe test je op SIBO? En hoe verloopt de SIBO behandeling?

In dit artikel wordt de basis van SIBO uitgelegd door middel van verschillende (wetenschappelijke) bronnen.

Samengevat

• SIBO (Small Intestinal Bacterial Overgrowth) is een overgroei van bacteriën in de dunne darm. Dit komt vaak voor bij mensen met het prikkelbaar darmsyndroom (PDS) en andere onderliggende aandoeningen.
• SIBO ontstaat meestal door een vertraagde doorgang van voedsel in het spijsverteringskanaal, wat een ideale omgeving creëert voor bacteriële groei.
• Veelvoorkomende SIBO symptomen zijn gasvorming, een opgeblazen gevoel, buikpijn, diarree, constipatie, vermoeidheid en voedselintoleranties.
• Oorzaken van SIBO kunnen onder andere de ziekte van Crohn, diabetes, een maagzuurtekort, of het gebruik van bepaalde medicijnen zijn.
• Diagnose wordt doorgaans gesteld met een SIBO ademtest die zowel waterstof- als methaangas meet. 
• Behandelingsopties bestaan uit antibiotica zoals rifaximine, natuurlijke antimicrobiële middelen, dieet- en leefstijlaanpassingen.

(PS: benieuwd hoe je in 4 stappen je darmklachten op een effectieve manier kunt aanpakken? Bekijk dan hier onze gratis masterclass.)

Mijn persoonlijke ervaring met SIBO

Zelf ben ik gediagnosticeerd met Small Intestinal Bacterial Overgrowth (SIBO) in december 2014. Voor die tijd wist ik er weinig van en had ik de term in Nederland nog nooit gehoord, ondanks dat ik bij verschillende MDL-artsen was geweest. Door veel onderzoek te doen op internet naar mijn klachten kwam ik op Amerikaanse sites terecht die SIBO beschreven, en al snel zag ik gelijkenissen met mijn eigen situatie. Sinds het moment waarop mijn vermoeden werd bevestigd, heb ik ontelbaar veel artikelen gelezen, artsen gesproken, en verschillende behandelingen ondergaan. En met succes, want na succesvolle behandeling was ik volledig af van mijn SIBO klachten. 

Dit heeft mij geïnspireerd om verschillende cursussen en opleidingen te volgen om ook anderen in vergelijkbare situaties te helpen met hun darmgezondheid. In mijn praktijk heb ik vele cliënten van hun darmklachten af mogen helpen. De meesten van hen ook met SIBO. Maar wat is SIBO nou eigenlijk?

Wat is SIBO?

Bij SIBO is er een overgroei aan bacteriën in de dunne darm. Hoewel bacteriën in het gehele darmstelsel voorkomen, horen ze zich te concentreren in de dikke darm. Wanneer er te veel bacteriën in de dunne darm zitten, kunnen spijsverteringsklachten ontstaan.

Het probleem bij een dunne darm met een teveel aan bacteriën is dat de bacteriën "mee-eten" van de voedselbrij. Dit leidt tot verschillende SIBO symptomen zoals gasvorming, een opgeblazen buik, winderigheid, boeren, buikpijn en een veranderd ontlastingspatroon (1).

SIBO: distributie van darmbacteriën

Zelf vind ik bovenstaande afbeelding het beste duidelijk maken wat er bij SIBO aan de hand is (2).

De bovenste darm (A) is van een gezond persoon. Het donkergroene gedeelte representeert de grootste hoeveelheid darmbacteriën, die zich in de dikke darm bevinden (de colon). De dunne darm bestaat uit het duodenum, de jejunum, en het ileum. De hoeveelheid darmbacteriën in de dunne darm is een stuk minder. Hierdoor is er weinig tot geen fermentatie (gasvorming) van voeding in de dunne darm mogelijk, omdat de hoeveelheid bacteriën in de dunne darm beperkt is.

Het onderste voorbeeld (B) is een darm met SIBO. Zoals je ziet, is hier sprake van een grote hoeveelheid darmbacteriën in de dunne darm die zich normaal alleen in de dikke darm bevinden. Waar een zetmeelbron als rijst bij persoon A geen fermentatie veroorzaakt in de dunne darm, zie je dat dit bij persoon B (met SIBO) wel het geval is. Fermentatie ontstaat bij een gezond persoon alleen bij moeilijk verteerbare zetmeelbronnen, zoals bonen. Wat dit betekent, is dat voeding bij een persoon met SIBO vaker leidt tot fermentatie, met alle gevolgen van dien.

Welke 3 soorten SIBO zijn er?

Er zijn 3 SIBO soorten te onderscheiden, afhankelijk van het type gas dat door de bacteriën geproduceerd wordt:

1. Waterstof-dominant (H2)
2. Methaan-dominant (CH4)
3. Waterstofsulfide-dominant (H2S)

Vaak (maar dit is zeker niet altijd zo) wordt gezien dat waterstof-dominante SIBO diarree veroorzaakt. Bij methaan-dominante SIBO ervaren mensen vaker obstipatie. Waterstofsulfide-dominante SIBO veroorzaakt gasvorming met een zwavelachtige geur. Over deze vorm van SIBO is echter minder bekend dan de eerste twee.

Voor zowel waterstof als methaangas zijn er SIBO testen beschikbaar. Helaas nog niet voor het testen van waterstofsulfide (in Europa).

Als je meer wilt lezen over de verschillende SIBO soorten, bekijk dan dit artikel.

SIBO en prikkelbare darm syndroom (PDS)

Hier wordt het interessant: volgens het eerder genoemde artikel blijkt dat tot wel 84% van de mensen met het prikkelbare darm syndroom (PDS) in werkelijkheid SIBO zou kunnen hebben. Misschien nog wel interessanter: 75% van de mensen met PDS zag een aanzienlijke verbetering in hun klachten nadat SIBO is behandeld.

Dit is erg positief nieuws voor diegenen die al jarenlang worstelen met darmproblemen en de stempel PDS hebben gekregen. Wetenschappelijke artikelen als deze raden dan ook aan eerst een SIBO ademtest te doen voordat er van PDS uitgegaan mag worden.

Veel mensen wordt verteld dat hun PDS iets is waar ze mee moeten leren leven. Hoewel er veel PDS oorzaken zijn en niet altijd geldt dat het op te lossen is, is het dus wel raadzaam om te testen of je PDS in feite SIBO is. Voor SIBO kunnen namelijk gerichte stappen worden ondernomen om de bacteriën op de verkeerde plaats te verminderen. Dit kan resulteren in significante klachtenverbetering, aldus de ervaringen van onze cliënten bij All Ways Healthy.

SIBO symptomen: 16 klachten op een rij

De hoofdsymptomen van SIBO passen bij de klachten van het prikkelbare darm syndroom. Echter kan het totale klachtenbeeld bij SIBO zeer divers zijn, vooral door de gevolgen van een dunne darm uit balans. Hier zijn enkele voorbeelden van veelvoorkomende SIBO symptomen (3):

• Opgeblazen buik (gas in de buik) 
• Winderigheid 
• Oprispingen (boeren)
• Buikpijn
• Buikkrampen
• Obstipatie
• Diarree
• Vette ontlasting
• Voedselintoleranties 

Overige symptomen:

• Vermoeidheid
• Gewichtsverlies
• Bloedarmoede
• Gewrichtspijn
• Hoofdpijn
• Huidproblemen
• Histamine intolerantie

Als je meer wilt lezen over de verschillende SIBO symptomen, dan kun je terecht bij dit artikel.

SIBO testen: hoe doe je dat?

SIBO is te testen door middel van een SIBO ademtest. Deze test meet de productie van waterstofgas en methaangas door de bacteriën na het drinken van een speciale suikeroplossing. De gassen die geproduceerd worden in de darmen worden namelijk voor een deel via de longen uitgeademd. Door dit te meten kan worden afgeleid of er sprake is van SIBO. 

De test gaat als volgt: vóór het uitvoeren van de test dient de patiënt 1 tot 2 dagen een voorbereidend SIBO dieet te volgen waarin geen voedsel wordt genuttigd dat de bacteriën voedt. Dit voorkomt dat er nog resterende gasproductie plaatsvindt van eerder gegeten voedsel bij aanvang van de test.

Aan het begin van de test wordt de nulmeting afgenomen. Vervolgens drinkt de patiënt een suikeroplossing, waarna om de 20-30 minuten een meting wordt afgenomen tot 180 minuten (3 uur). In het lab worden de gasmonsters geanalyseerd, waarbij gekeken wordt naar zowel de hoeveelheid als het type gas dat geproduceerd wordt over de tijdspanne. Hieruit kan worden afgeleid waar in het darmkanaal de gassen geproduceerd worden. Vindt de gasproductie relatief snel plaats na het drinken van de suikeroplossing (meestal wordt een afkapwaarde van 90-110 minuten gebruikt), dan betreft dit de dunne darm en duidt het op een positieve uitslag voor SIBO. Een voorbeeld hiervan zie je in de afbeelding hieronder.

Voor de suikeroplossing kan een keuze gemaakt worden tussen lactulose of glucose. Volgens Amerikaanse SIBO guru Dr. Siebecker en haar informatieve site is lactulose het beste middel. De test is niet vervelend of pijnlijk. Hooguit krijg je wat krampen, dunnere ontlasting of buikpijn, maar in de meeste gevallen is hier geen sprake van.

Let op: helaas wordt in Nederland vrijwel alleen op waterstofgas getest en niet op methaan. Ik heb veel gezocht naar een lab of ziekenhuis in Nederland dat ook methaanwaarden test, maar tot nu toe heb ik deze nog niet gevonden. Als je zowel waterstof als methaan wil testen, dan raad ik je het volgende aan: ik heb een samenwerking opgesteld met een lab in Duitsland die de volledige SIBO test naar je thuis toestuurt. Deze ademtest kan je zelf doen, dus je hoeft hiervoor niet naar je huisarts of het ziekenhuis. Het is eenvoudig en de uitleg is in het Nederlands of Engels. Als je de test thuis gedaan hebt, stuur je het materiaal terug naar het lab en krijg je snel zelf de uitslag per e-mail. Hier kan je zelf de test bestellen.

Hieronder zie je een foto van hoe de SIBO test van Sibolab er precies uitziet als je hem in de bus krijgt.

Als je meer wilt weten over de test, dan hebben we bij All Ways Healthy ook hier een uitgebreid artikel over geschreven.

Oorzaken van SIBO

Het is belangrijk om te begrijpen dat SIBO niet zomaar ontstaat. Er zijn verschillende oorzaken van SIBO die een rol kunnen spelen in de ontwikkeling van deze aandoening. Zo kan een verstoring in de darmbeweging, veroorzaakt door zenuwschade, buikoperaties of bepaalde medicijnen, bijdragen aan de overgroei van bacteriën in de dunne darm (4). Daarnaast kunnen aandoeningen zoals diabetes en de ziekte van Crohn de balans van de bacteriën in de darm verstoren (5). En laten we niet vergeten dat onze voedingskeuzes, met name een dieet rijk aan bewerkte koolhydraten, de groei van ongewenste bacteriën kunnen bevorderen (6). Het is dus een samenspel van factoren dat kan leiden tot SIBO. 

Het begrijpen van wat de aandoening in de eerste plaats heeft veroorzaakt, stelt ons in staat om effectievere behandelplannen op te stellen. Dit betekent niet alleen het aanpakken van de symptomen, maar ook het aanpakken van de onderliggende oorzaken van SIBO om verdere problemen te voorkomen.

Benieuwd naar ons volledige artikel over SIBO oorzaken? Bekijk dan dit artikel.

SIBO symptomen verhelpen: 4 manieren

Omdat dit artikel de basis beschrijft van SIBO, zal ik hier slechts kort ingaan op de aanpak van SIBO. Er zijn veel verschillende manieren om SIBO aan te pakken. In het kort zijn er de volgende opties:

1. Antibiotica

Met name het antibioticum rifaximine (Xifaxan in Nederland) is erg effectief tegen SIBO, blijkt uit onderzoek (7). Rifaximine wordt niet opgenomen en blijft in de darmen. Hierdoor veroorzaakt het minder bijwerkingen in het hele lichaam. Helaas is dit antibioticum duur en wordt het veelal niet vergoed door de verzekering.

2. Natuurlijke antimicrobiële middelen

Er zijn veel verschillende SIBO supplementen die ook een afdodende werking hebben op bacteriën. Denk aan oregano-olie, berberine, allicine en olijfbladextract. Onderzoek wijst uit dat antimicrobiële middelen net zo effectief kunnen zijn als antibiotica bij SIBO, met als voordeel dat ze over het algemeen minder bijwerkingen hebben (8).

3. SIBO Dieet

Door middel van dieetaanpassingen is er veel winst te behalen voor de behandeling van jouw SIBO symptomen. Echter zijn veel artsen en therapeuten van mening dat alleen een SIBO dieet niet voldoende effectief is tegen SIBO. Wel zijn dieetaanpassingen behulpzaam in combinatie met antibiotica of natuurlijke antimicrobiële middelen, om zo de kans van slagen te verhogen en de kans op terugkeer te verminderen (9).

4. ‘Elemental Diet’

Dit is een omstreden en extreme aanpak, en wordt niet zomaar toegepast. Deze methode omvat een dieet van 2 tot 4 weken waarin al het vaste voedsel wordt vervangen door een specifieke vloeibare formule. Dit 'voedsel' wordt al in het eerste deel van de dunne darm opgenomen, waardoor het de bacteriën verder in de dunne darm uithongert.

We hebben ook een uitgebreider artikel geschreven over de behandeling van SIBO. Dat artikel vind je hier.

Hieronder vind je nog even een plaatje van iemand die eerst last had van een flink opgeblazen buik vanwege SIBO, en die dat uiteindelijk heeft kunnen oplossen. Mijn buik zag er in het begin ook zo uit...

SIBO dieet

Ook al is er gebleken dat dieetaanpassingen bijdragen aan het behandelen van SIBO, bestaan er geen officiële richtlijnen voor een SIBO dieet. Hier wordt momenteel namelijk nog onderzoek naar gedaan. Vaak wordt daarom het "FODMAP dieet" gebruikt om SIBO klachten te bestrijden. De essentie van het FODMAP dieet is om tijdelijk voedingsmiddelen te vermijden die rijk zijn aan bepaalde koolhydraten, genaamd FODMAPs, omdat ze lastiger te verteren zijn en mogelijk symptomen kunnen veroorzaken.

Dit dieet is echter ontwikkeld voor mensen met prikkelbare darm syndroom. Tegelijkertijd heb ik in mijn praktijk gemerkt dat het FODMAP dieet vaak niet effectief genoeg is. Het houdt namelijk geen rekening met ontstekingsbevorderende voedingsmiddelen en kijkt ook niet naar persoonlijke voedselintoleranties. Daarom heb ik ook het D.A.R.M. dieet ontwikkeld. In de praktijk blijkt de aanpak met dit dieet vaak effectiever te werken om klachten te verminderen, zowel bij SIBO als bij andere darmklachten. Dit is ook de feedback geweest van onze klanten.

We hebben ook een volledig artikel geschreven over ons SIBO dieet, waarin je ontdekt wat je wel en niet kunt eten. Dat artikel vind je hier.

SIBO ervaringen

Al op jonge leeftijd kreeg ikzelf te maken met de ziekte van Pfeiffer en de ziekte van Lyme, waardoor ik me al vroeg bezig hield met gezondheid. Toen de reguliere geneeskunde mij niet verder kon helpen, zocht ik verder in de complementaire geneeskunde, en mijn interesses in dat gebied begonnen te groeien. Hoewel het een tijd beter ging met mijn gezondheid, kreeg ik vier jaar later een flinke terugval en veel maag- en darmklachten door een voedselvergiftiging. Opnieuw begon de zoektocht naar de oorzaak en oplossing voor mijn gezondheidsproblemen.

Uiteindelijk kwam ik met behulp van een integrale therapeut in de VS achter de oorzaak: SIBO. Wederom wakkerde dit mijn al aanwezige interesse over complementaire geneeskunde verder aan. Ik dook steeds dieper in de materie en realiseerde mij dat deze vorm van geneeskunde helemaal niet 'alternatief' is, maar sterk gefundeerd is op wetenschappelijk biochemisch onderzoek. Dankzij de kennis die ik opdeed, en de hulp die ik kreeg, ben ik volledig genezen van mijn SIBO en zijn mijn darmklachten nu verleden tijd.

Dat gunde ik anderen ook. Daarom maakte ik het mijn missie om mensen te helpen met de puzzel die chronische gezondheidsklachten kunnen zijn, en tevens om mensen bewuster te maken van wat ze zelf kunnen doen om hun lichaam de juiste informatie te geven om sneller te helen. Een van de vele mensen waarbij dat gelukt is, is Joy.

Joy heeft een bijzonder inspirerend herstelverhaal. Ze worstelde jarenlang met SIBO, met symptomen zoals buikpijn, obstipatie en extreme vermoeidheid. Ze probeerde allerlei diëten en behandelingen, maar vond geen blijvende verlichting. Toen ze het D.A.R.M. Programma ontdekte, besloot ze het te proberen. Met behulp van het programma en de strategieën die ze ontdekte, begon ze aanzienlijke verbetering van haar symptomen te zien. In deze blog delen we een video waarin Joy haar verhaal doet. 

De ervaringen van zowel mezelf als onze leden van het D.A.R.M. Programma herinneren ons eraan wat er allemaal mogelijk is als het gaat om vooruitgang en herstel bij SIBO. Het is een reis, en elke stap, hoe klein ook, is een stap in de goede richting.

SIBO op een gestructureerde manier aanpakken

Wil je meer weten over SIBO en de aanpak hiervan? Kijk dan hier voor meer informatie over het D.A.R.M. Programma. In dit programma ontdek je hoe je aan de hand van mijn uniek 4-stappenplan de onderliggende oorzaak van jouw SIBO symptomen kan achterhalen en aanpakken. Deze methode is gebaseerd op de meest recente wetenschap en mijn klinische ervaring in het begeleiden van vele cliënten over de jaren heen. Geen darmklachten meer en een gezonde vertering, dat zijn de hoofddoelen van deze cursus. We hebben inmiddels al meer dan 2500 klanten mogen helpen met ons programma.

Ben je benieuwd naar mijn methoden, dan zou je ook mijn gratis masterclass kunnen volgen, waarin ik aan de hand van praktische voorbeelden het D.A.R.M.-stappenplan aan je uitleg.

Bronnen:

1. Pimentel, M., Saad, R. J., Long, M. D., & Rao, S. S. C. (2020). ACG Clinical Guideline: Small Intestinal Bacterial Overgrowth. The American journal of gastroenterology, 115(2), 165–178. https://doi.org/10.14309/ajg.0000000000000501
2. Lin H. C. (2004). Small intestinal bacterial overgrowth: a framework for understanding irritable bowel syndrome. JAMA, 292(7), 852–858. https://doi.org/10.1001/jama.292.7.852
3. Skrzydło-Radomańska, B., & Cukrowska, B. (2022). How to Recognize and Treat Small Intestinal Bacterial Overgrowth?. Journal of clinical medicine, 11(20), 6017. https://doi.org/10.3390/jcm11206017
4. M. Brennan and others, Small intestinal bacterial overgrowth in patients post major upper gastrointestinal cancer surgery, Diseases of the Esophagus, Volume 30, Issue 5, May 2017, Pages 1–7, https://doi.org/10.1093/dote/dow014
5. Wanzl, J., Gröhl, K., Kafel, A., Nagl, S., Muzalyova, A., Gölder, S. K., Ebigbo, A., Messmann, H., & Schnoy, E. (2023). Impact of Small Intestinal Bacterial Overgrowth in Patients with Inflammatory Bowel Disease and Other Gastrointestinal Disorders-A Retrospective Analysis in a Tertiary Single Center and Review of the Literature. Journal of clinical medicine, 12(3), 935. https://doi.org/10.3390/jcm12030935
6. Ierardi, E., Losurdo, G., Sorrentino, C., Giorgio, F., Rossi, G., Marinaro, A., Romagno, K. R., Di Leo, A., & Principi, M. (2016). Macronutrient intakes in obese subjects with or without small intestinal bacterial overgrowth: an alimentary survey. Scandinavian journal of gastroenterology, 51(3), 277–280. https://doi.org/10.3109/00365521.2015.1086020
7. Gatta, L., & Scarpignato, C. (2017). Systematic review with meta-analysis: rifaximin is effective and safe for the treatment of small intestine bacterial overgrowth. Alimentary pharmacology & therapeutics, 45(5), 604–616. https://doi.org/10.1111/apt.13928
8. Chedid, V., Dhalla, S., Clarke, J. O., Roland, B. C., Dunbar, K. B., Koh, J., Justino, E., Tomakin, E., & Mullin, G. E. (2014). Herbal therapy is equivalent to rifaximin for the treatment of small intestinal bacterial overgrowth. Global advances in health and medicine, 3(3), 16–24. https://doi.org/10.7453/gahmj.2014.019
9. Wielgosz-Grochowska, J. P., Domanski, N., & Drywień, M. E. (2022). Efficacy of an Irritable Bowel Syndrome Diet in the Treatment of Small Intestinal Bacterial Overgrowth: A Narrative Review. Nutrients, 14(16), 3382. https://doi.org/10.3390/nu14163382

Geschreven door Emilia de Vries, oprichtster All Ways Healthy, orthomoleculair darmtherapeut, ervaringsdeskundige op het gebied van maag- en darmklachten zoals SIBO, aangesloten bij MBOG