De oorzaak van prikkelbare darm syndroom onthuld: 7 veelvoorkomende redenen

Prikkelbare darm syndroom (PDS) is een veelvoorkomende chronische aandoening die het dagelijks leven van veel mensen beïnvloedt. Het begrijpen van de oorzaken van PDS kan helpen bij het beheersen en behandelen van de symptomen. 

In deze blog gaan we dieper in op de vraag: Hoe ontstaat PDS? We onderzoeken verschillende factoren zoals de hersen-darm as, genetische componenten en de rol van voeding en dieet.

(PS: benieuwd hoe je in 4 stappen je darmklachten op een effectieve manier kunt aanpakken? Bekijk dan hier onze gratis masterclass.)

Hoe ontstaat PDS?

De precieze oorzaak van PDS is nog steeds niet volledig bekend, maar het lijkt een combinatie van verschillende factoren te zijn. Hier zijn enkele belangrijke elementen die bijdragen aan het ontstaan van PDS (1,2):

1. Veranderingen in de maag-darmmotiliteit: Mensen met PDS hebben vaak abnormale darmbewegingen. Dit kan betekenen dat hun darmen te snel of te langzaam bewegen, wat kan leiden tot symptomen zoals diarree of constipatie.
2. Overgevoeligheid van de darmen: Bij PDS-patiënten zijn de darmen vaak gevoeliger dan normaal. Dit betekent dat ze sterker reageren op prikkels zoals voedsel of stress, wat pijn en ongemak kan veroorzaken.
3. Immuunsysteem: Sommige onderzoeken suggereren dat het immuunsysteem kan bijdragen aan de symptomen van PDS. Dit kan het gevolg zijn van een infectie of andere gezondheidsproblemen.
4. Veranderingen in het darmmicrobioom: Het darmmicrobioom, of de verzameling bacteriën in de darmen, speelt een cruciale rol bij de spijsvertering en de algemene gezondheid. Veranderingen in deze bacteriën kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van PDS. Zo kan een overgroei van bacteriën in de dunne darm, beter bekend als SIBO, bijdragen aan het klachtenbeeld.
5. Psychologische factoren: Stress, angst en depressie worden vaak in verband gebracht met PDS. Meer hierover lees je hieronder.

Op welke leeftijd ontstaat PDS?

PDS kan op elke leeftijd ontstaan, maar vaak verschijnen de symptomen voor het eerst in de tienerjaren of vroege volwassenheid. PDS op latere leeftijd komt ook voor, hoewel het minder gebruikelijk is. 

Het begrijpen van hoe prikkelbare darm syndroom ontstaat, is een voortdurend onderwerp van onderzoek. Wetenschappers blijven werken aan het ontrafelen van de complexe interacties tussen verschillende factoren die tot deze aandoening leiden.

De rol van de hersen-darm as

De hersenen en de darmen communiceren voortdurend met elkaar via zenuwbanen en chemische signalen. Dit betekent dat psychologische stress kan leiden tot fysieke darmklachten, en omgekeerd kunnen darmproblemen de geestelijke gezondheid beïnvloeden. Deze tweerichtingscommunicatie wordt gereguleerd door het enterische zenuwstelsel, dat vaak het ‘tweede brein’ wordt genoemd vanwege zijn vermogen om onafhankelijk te functioneren, maar ook in nauwe samenwerking met het centrale zenuwstelsel.

Onderzoek toont aan dat verstoringen in deze communicatie kunnen bijdragen aan de symptomen van PDS. Bijvoorbeeld, verhoogde stressniveaus kunnen leiden tot een verhoogde gevoeligheid van de darmen, wat kan resulteren in pijn en ongemak. Bovendien kunnen ontstekingsreacties in de darmen signalen naar de hersenen sturen die angst en depressie kunnen veroorzaken of verergeren (2).

Behandelingen die zich richten op het verbeteren van de communicatie tussen de hersenen en de darmen, zoals psychotherapie, antidepressiva, mindfulness en deze nervus vagus oefeningen, zijn bewezen effectief voor sommige PDS-patiënten. Dit benadrukt het belang van een holistische benadering bij de behandeling van PDS, waarbij je rekening houdt met zowel lichamelijke als geestelijke aspecten.

Is PDS genetisch?

Onderzoek toont aan dat PDS vaker voorkomt bij mensen met een familiegeschiedenis van deze aandoening. Dit betekent dat genetische factoren mogelijk een rol spelen in de vatbaarheid voor PDS (3). 

Specifieke genetische variaties kunnen invloed hebben op de werking van de darmen, de gevoeligheid voor pijn, en de reactie op stress, wat allemaal kan bijdragen aan het ontstaan van PDS.

Daarnaast kunnen genetische factoren de samenstelling van de darmbacteriën beïnvloeden, wat op zijn beurt de kans op het ontwikkelen van PDS kan verhogen. Sommige mensen hebben bijvoorbeeld een genetische aanleg voor een minder divers darmmicrobioom, wat kan leiden tot spijsverteringsproblemen en ontstekingen.

Hoewel genetische factoren belangrijk zijn, is het waarschijnlijk dat ze samen met omgevingsfactoren zoals voeding, stress en levensstijl bijdragen aan het ontstaan van PDS (3). Dit betekent dat zelfs als je een genetische aanleg hebt, je door gezonde leefgewoonten en stressmanagement de impact van PDS kunt verminderen.

Voeding en dieet

De huidige kennis erkent voeding als een risicofactor voor de ontwikkeling van PDS, mede doordat het de samenstelling van bacteriën in de darm beïnvloedt (4). Voeding is dan ook het belangrijkste onderdeel van het behandelen van PDS. Vaak bestaat behandeling uit het volgen van het FODMAP dieet of het D.A.R.M. Dieet. Soms komen er ook supplementen aan te pas. We hebben ook een blog geschreven over medicatie bij prikkelbare darm syndroom.

Ook kan je een voedingsdagboek bijhouden om te identificeren welke voedingsmiddelen je symptomen beïnvloeden. Samenwerken met een diëtist of darmtherapeut kan nuttig zijn om een gepersonaliseerd dieetplan te ontwikkelen dat je helpt om je PDS symptomen te beheersen.

De oorzaak van prikkelbare darm syndroom gestructureerd aanpakken

Als je benieuwd bent naar hoe je PDS met een gestructureerd plan kunt aanpakken, bekijk dan eens ons D.A.R.M. Programma. Hierin ontdek je stap voor stap wat jouw PDS veroorzaakt en hoe je dit kunt verhelpen. Deze holistische benadering van darmgezondheid heeft ervoor gezorgd dat al velen vaarwel hebben kunnen zeggen tegen PDS. Met ons programma hebben we al meer dan 2500 mensen mogen helpen. 

Je kunt ook onze gratis masterclass volgen. Hierin laat Emilia de Vries je zien hoe je stap voor stap van het prikkelbare darm syndroom af kunt komen. Je ontdekt wat je vandaag nog kunt doen om je klachten te verminderen en welke stappen je kunt zetten om structurele verbetering te zien in je darmwerking. Klik hier om de masterclass te bekijken.

Bronnen:

1. Lee M, Chang EB. Inflammatory Bowel Diseases (IBD) and the Microbiome-Searching the Crime Scene for Clues. Gastroenterology. 2021 Jan;160(2):524-537. doi: 10.1053/j.gastro.2020.09.056. Epub 2020 Nov 27. PMID: 33253681; PMCID: PMC8098834. Inflammatory Bowel Diseases (IBD) and the Microbiome-Searching the Crime Scene for Clues - PubMed (nih.gov)
2. Labanski A, Langhorst J, Engler H, Elsenbruch S. Stress and the brain-gut axis in functional and chronic-inflammatory gastrointestinal diseases: A transdisciplinary challenge. Psychoneuroendocrinology. 2020 Jan;111:104501. doi: 10.1016/j.psyneuen.2019.104501. Epub 2019 Nov 2. PMID: 31715444. Stress and the brain-gut axis in functional and chronic-inflammatory gastrointestinal diseases: A transdisciplinary challenge - PubMed (nih.gov)
3. Mars RAT, Yang Y, Ward T, Houtti M, Priya S, Lekatz HR, Tang X, Sun Z, Kalari KR, Korem T, Bhattarai Y, Zheng T, Bar N, Frost G, Johnson AJ, van Treuren W, Han S, Ordog T, Grover M, Sonnenburg J, D'Amato M, Camilleri M, Elinav E, Segal E, Blekhman R, Farrugia G, Swann JR, Knights D, Kashyap PC. Longitudinal Multi-omics Reveals Subset-Specific Mechanisms Underlying Irritable Bowel Syndrome. Longitudinal Multi-omics Reveals Subset-Specific Mechanisms Underlying Irritable Bowel Syndrome - PubMed (nih.gov)
4. El-Salhy M, Hatlebakk JG, Hausken T. Diet in Irritable Bowel Syndrome (IBS): Interaction with Gut Microbiota and Gut Hormones. Nutrients. 2019 Aug 7;11(8):1824. doi: 10.3390/nu11081824. PMID: 31394793; PMCID: PMC6723613. Diet in Irritable Bowel Syndrome (IBS): Interaction with Gut Microbiota and Gut Hormones - PubMed (nih.gov)

Geschreven door Zara Kleijn, BSc Geneeskunde aan de Radboud Universiteit, met verdiepende vakken in voeding, gezondheid en sport.

Gereviewd door Mats Laszlo , BSc Voeding- en Gezondheidswetenschappen aan de Wageningen Universiteit, Master Nutrition and Health, specialisatie: Molecular Nutrition and Toxicology, ervaringsdeskundige op het gebied van maag- en darmklachten zoals SIBO.